Multi Media Translation: Concepts, Practices and Research

ژانویه 30, 2009 در 9:24 ب.ظ. · دسته‌بندی شده در ترجمه

Author: Yves Gambier, Henrik Gottlieb, Henrik Gottleib
Publisher: John Benjamins Publishing Co
File size: 2 MB
File type: pdf

Download

دیدگاه

دوستان زبان شناس

ژانویه 30, 2009 در 2:24 ب.ظ. · دسته‌بندی شده در ترجمه

زبان شناسی همگانی

وبلاگ تخصصی گروه زبان شناسی

زبان شناس کوچک

دیدگاه

جايزه كتاب سال ادبيات داستاني

ژانویه 29, 2009 در 9:33 ب.ظ. · دسته‌بندی شده در ترجمه

نامزدهاي كتاب سال جمهوري اسلامي در بخش ادبيات داستاني اعلام شد….

…در بخش ترجمه آثار ادبي هم نامزدهاي اعلام شده كه در خبر ديروز ما از قلم افتاد، عبارتند از «در حال كندن پوست پياز» نوشته گونتر گراس، ترجمه جاهد جهانشاهي/ «من قهرمان نيستم» اثر پي ير اïتن گرونيه، ترجمه خجسته كيهان/«در روياي بابل» نوشته ريچارد براتيگان، ترجمه پيام يزدانجو / «نمسيس: فرشته انتقام و عدالت» نوشته آگاتا كريستي، ترجمه خسرو سميعي/ «كلمات» نوشته ژان پل سارتر، ترجمه ناهيد فروغان/ «عروس بيوه» نوشته جويس كرول اوتس، ترجمه رويا بشنام /«آن خردمند ديگر» نوشته هنري ون دايك ترجمه حسين الهي قمشه يي/ «گريز به تاريكي» نوشته آرتور شنيتسلر، ترجمه نسرين شيخ نيا. در ميان اين آثار دست كم دوتاشان به خاطر كيفيت نازل ترجمه در زمان انتشار با سكوت منتقدان مواجه شد.

منبع: روزنامۀ اعتماد

دیدگاه

دریابندری پس از ده سال داستان های همینگوی را منتشر می کند

ژانویه 28, 2009 در 11:02 ب.ظ. · دسته‌بندی شده در ترجمه

 ترجمه نجف دریابندری از داستان‌های کوتاه همینگوی پس از ده سال از زمان شروع آن سرانجام منتشر می‌شود

مسعود لواسانی: نجف دریابندری، یکی از مترجمانارنست همینگوی در 10 سال اخیر نه به خاطر ترجمهمجموعه داستان‌های کوتاه این نویسنده بلکه به خاطر«منتشر نکردن» این مجموعه داستان خبر ساز بودهاست .

این مترجم که به اعتقاد منتقدین یکی از بهترین ترجمه‌های ارنست همینگوی را به زبان فارسی تقدیم کرده استاما در مورد ترجمه داستان‌های کوتاه این نویسنده آن‌قدر کم کاری کرد و ترجمه اثری که به گفته خودش چند ماهبیشتر وقت نمی‌برد 10 سال وقت صرف کرد.

با این حال گویا قرار است طلسم این اثر تر�
�مه نشده از همینگوی شکسته شود و بخت این کتاب باز شود و بعد ازترجمه 6 داستان باقی مانده از این مجموعه آن را به زهرایی مدیر نشر کارنامه تحویل دهد.

دریابندری در مورد زمان انتشار این کتاب می‌گوید: «احتمالا اوایل سال آینده این کتاب از سوی نشر کارنامه وارد بازارکتاب می‌شود».

از وی در مورد دلایل به طول انجامیدن ترجمه این اثر پرسیدم که گفت: «به این دلیل که در بین ترجمه این کتاب کارهایدیگری را ترجمه می‌کردم».

دریابندری در میان ترجمه این اثر در 10 سال گذشته 16 کتاب دیگر را ترجمه و منتشر کرد و مجموعه&n
bsp;داستان‌هایکوتاه ارنست همینگوی شامل 80 داستان است که در خلال سال‌های 1925 تا 1953 نوشته و منتشر کرده است.

به جز این پس از گذشت 20 سال از مرگ نویسنده 5 داستان کوتاه دیگر از سوی فرزندان وی به چاپ رسید که گفتهمی‌شد به او تعلق ندارد.

وقتی از دریابندری در مورد گنجاندن این 5 داستان در مجموعه‌ای که قرار است منتشر شود سؤال کردیم که گفت: «من تنها داستان‌هایی را ترجمه می‌کنم که از سوی خود همینگوی و در زمان حیاتش به چاپ رسیده است».

از دریابندری در مورد مشغولیت دائم این روزهایش پرسیدیم و او گفت: «الان مشغول جمع آوری مجموعه مقال�
�تیهستم که در سال‌های گذشته در مورد نقاشان امپرسیونیست فرانسوی معاصر نوشته بودم و قصد تکمیل وتصحیح آن‌ها را دارم و در همین هفته آن را به ناشر بسپارم».

ناشر این اثر نیز که هنوز اسمی برای آن انتخاب نشده، نشر کارنامه است.

برگرفته از: خبر آنلاین

دیدگاه

translation 2

ژانویه 26, 2009 در 7:35 ب.ظ. · دسته‌بندی شده در ترجمه

Finalize the text before starting the translation

No matter how tempting it might be to start the translation work parallel with the authoring, this will invariably turn out to be more expensive than providing a final text for translation. And even worse; it presents a greater risk that there will be errors in the completed product. Sometimes you might not have a choice; the deadlines are so short that the translating has to begin as soon as possible. In such a case, be sure to see to it that all versions of the originals are referenced by version numbers and dates, and that all changes to the text are clearly marked. Time is money, and the time needed to manage changes and correct translations because of errors in the original document will be expensive. Nobody places your text under closer scrutiny than the translator. You should welcome this opportunity to make sure your original text is comprehensible. Encourage the translator to ask questions, this may reveal any unclear sections and possibly enhance the quality of your text. There are many examples where the translation has become clearer and more concise than the original document. Some companies have learned from this, and will not send the original document for printing until they have received the translator’s comments

From wikibooks, the open-content textbooks collection

دیدگاه

از «زبان باز» آشوری تا «هویت باز» نسل ما(1)

ژانویه 19, 2009 در 1:55 ب.ظ. · دسته‌بندی شده در ترجمه

داریوش برادری، روانشناس/ روان درمانگر

تحلیل روانکاوانه یک نگاه و تحول نو و آسیب‌شناسی هراس و انتقادات مخالفان آن

کتاب تازه آقای آشوری به نام «زبان باز» به طرح و تشریح نوینی از معضل و بحران مدرن زبان فارسی می‌‌پردازد و بر بستر نگاهی به راه‌های گذار و تکامل زبان‌های علمی مدرن، مانند زبان‌های انگلیسی، فرانسه، آلمانی، پیش‌شرط‌های کلی عبور از بحران مدرن زبان فارسی و شرایط گذار هر چه بیشتر زبان فارسی از زبان طبیعی به یک زبان مدرن را مطرح می‌کند. او در این نوشته راه‌های مشخص گذار زبان فارسی به یک زبان مدرن علمی را مطرح نمی‌کند و احتمالا در جلد دوم این کتاب به راه حل‌های مشخصی می‌پردازد . راه‌هایی که تا کنون در دو اثر دیگرش، کتاب «باز‌اندیشی زبان فارسی» و پیش‌گفتار کتاب «فرهنگ علوم انسانی»، نیز به آنها پرداخته است و با واژه‌سازیهایش در کتاب «فرهنگ علوم انسانی» نمونه‌هایی از این امکانات نو را نشان داده است. مانند واژه‌هایی مثل مدرنیّت که امروز کامل در زبان فارسی جا افتاده است.

این اثر نو از آشوری بازتاب گسترده‌ای داشته است و نقدهای موافق و مخالف مختلفی را در بر داشته است. طبیعی است که هر نگاه نو بایستی به نقد کشیده شود، زیرا هیچ تئوری علمی کامل و بدون عیب نیست. از طرف دیگر نقد و چالش تخصصی میان زبان‌شناسان، واژه‌سازان، مترجمان و غیره، _ با رعایت تفکیک حوزه‌های مدرن علمی و بررسی و نقد از چشم‌انداز همیشه ناتمام حوزه کاری خویش_، می‌تواند به رشد این تحول سیستماتیک و به رشد ایجاد راه‌های مختلف عبور از بحران زبان فارسی کمک کند. اما مشکل چالش علمی همیشه مشکل تخصصی و فنی و نگرشهای مختلف مدرن و یا پسامدرن به یک موضوع بحث نیست. برعکس چنین چالشی به رشد و قوام تحول علمی کمک می‌رساند. یک بحث تخصصی همیشه یک جنبه احساسی و روانی با خویش به همراه دارد که می‌تواند به رشد چالش کمک رساند و یا مانع رشد و تحول مناسب چالش علمی گردد.

من در این مقاله و در مقاله آینده نگاهی به نظرات آقای آشوری از منظر روان‌کاوی زبان و موضوع زبان از منظر روان‌کاوی می‌اندازم و بر بستر این نگرش روان‌کاوانه قدرت و ضعف نظریه او را باز می‌کنم و سعی می‌کنم چشم‌اندازی دیگر به این مبحث مهم باز کنم، بدون آنکه از حوزه تخصصی خویش خارج شوم و وارد مباحث تخصصی حوزه زبان‌شناسی و یا واژه‌شناسی گردم. اکنون ما نیاز به ایجاد چشم‌اندازهای مختلف به موضوع «بحران زبان فارسی» داریم تا بحث عمیق‌تر و چندجانبه‌تر گردد. از طرف دیگر، با نقد روان‌کاوانه نظرات طرح شده در جلسه نقد بر کتاب آقای آشوری در ایران (1) در این مقاله و نیز با آسیب‌شناسی نظریات و نگاه نهفته در مقاله «زبان دیوزدگی» از دکتر حافظیان (2) در مقاله دوم، به آسیب‌شناسی روان‌کاوانه معضلات و موانع روانی نهفته در مسیر تحول زبان نوی علمی فارسی و در راه رشد چالش مدرن و علمی می‌پردازم.

رابطه زبان و فرد

انسان در زبان می‌زید و زبانش نه تنها بر تفکر او اثر می‌گذارد بلکه بنا به نظرات جدید و پسامدرنی در واقع زیانش تفکر او، جهانش و فردیتش را می‌سازد. زیرا هر انسانی در یک دیسکورس یا گفتمان زبانی می‌زید و نوع رابطه فرد با این گفتمان و یا با این «غیر بزرگ» تشکیل‌دهنده بخش اصلی شخصیت و فردیت اوست. بر اساس تئوری روان‌کاوانه لکان در باب زبان، هر زبانی دارای دو خصلت «زبان عبارت (1)» و «زبان اشارت(2)» است. «زبان عبارت» ییانگر صرف و نحو و حالات آوایی و دستوری یک زبان است و «زبان اشارت» جایگاه تمنا و آرزومندی بشری است (5)؛ تبلور میراث فرهنگی و جایگاه آرزومندی، هویت جمعی و اشارات «غیر بزرگ» به فرد است. آشوری نیز در کتابش به همین دو حالت زبان و زبان فارسی به شیوه خویش اشاره می‌کند و از «میراث فرهنگی» نهفته در هر زبان و در زبان فارسی سخن می‌راند و از حالت «زیست‌بومی» زبان سخن می‌گوید. (6)

برای مثال می‌توان گفت که زبان فارسی در واقع دارای یک حالت شاعرانه و عارفانه است و به عنوان «زبان اشارت» در خویش مجموعه ارزش‌های اخلاقی و عارفانه را در بر دارد که می‌توانند به سادگی هر کلام مدرن مثل «فردیت»، «آزادی» و غیره ر ا، در حین ترجمانش به فارسی، به یک حالت عارفانه و یا اخلاقی مسخ و تبدیل سازند. همانطور که این کار مرتب اتفاق افتاده است و می‌‌افتد. ازین رو «فردیت و آزادی همیشه ناتمام، قانونمند و مرزدار مدرن» در ترجمانش به فارسی به یک «خودمداری مطلق‌گرای و آزادی عارفانه» ایرانی دگردیسی می‌یابد. همانطور که وقتی روانشناسان ایرانی _ به ویژه در سالهای اول کارشان_ به بیمار ایرانی می‌گویند که به فردیتش و خواست‌هایش توجه کند و به آنها تن دهد، آنگاه احتمالا این بیماران از خانقاه سر درمی‌آورند و درون‌گرا می‌شوند، یا از «انسان اخلاقی خود_سرکوب‌گر دیروز» به «لذت‌پرست بی‌مرز امروز» تحول می‌یابند. در حالیکه مفهوم «من مدرن» و ارضای خواستهای «من» خویش در روان‌کاوی معمولا نگاهش به بیرون و تغییر واقعیت است و با قبول مرز خویش و قبول قانون یا «نام پدر» همراه است. « زبان عبارت» فارسی نیز دارای خصلتهای خاص خویش است و برای مثال دارای بستر ترمینولوژیک قوی یک زبان مدرن نیست و به قول آشوری از درون خویش قادر به ایجاد این تحول نیست و مانند زبان‌های مدرن احتیاج به یک زبان ترکیبی و مکانیکی سیستمانه دارد.( به ویژه که ای�
� مفاهیم مدرن یا تخصصی در نتیجه ارتباط با مدرنیّت و با «غیر» اصولا به درون فرهنگ فارسی راه یافته است و یا در حال راه یافتن است).

در نهایت میان «زبان عبارت» و «زبان اشارت» یک فرهنگ ارتباطی متقابل نیز وجود دارد و هر دو بر بستر «زیست‌بومی» یک اجتماع و فرهنگ شکل گرفته‌اند. از طرف دیگر آنها به این فرهنگ شکل و حالت خاصی را می‌بخشند و گفتمان فرهنگی را تولید و بازتولید می‌سازند. یعنی یک رابطه دیالکتیکی و متقابل و یا در معنای دیگر یک حالت «دیفرانس» دریدایی اینجا حکمفرماست که هر کدام وابسته به دیگری است و اجزای یک سناریو و یا گفتمان مشترک و وابسته به یکدیگر هستند. تمنای مدرن و یا هویت بالغانه ( در معنای روانکاوانه هویت سمبولیک(9)) احتیاج به «زبان عبارت» مناسب خویش دارد تا قادر به حس و بیان خویش و تحول مداوم خویش باشد و بالعکس «زبان عبارت» قوی و مدرن نیازمند به «زبان اشارت» و هویت بالغانه و سمبولیک و همیشه در حال تحول جمعی و فردی است. زیرا این هویت نوی مدرن و باز مداوما در پی ایجاد جهان جدید سمبولیک خویش و زبان فنی و علمی نوین خویش برای دست‌یابی به تمنای نوی خویش است.

زبان مدرن مانند فرهنگ مدرن ( زبان عبارت و اشارت مدرن)، به بیان آشوری در این کتاب، یک «زبان باز،فراخ‌زیست و راززدا (7)» است که مرتب تحول می‌پذیرد، کلمات مهاجر می‌پذیرد و مرتب عرصه‌های جدیدی از ترمینولوژی و علم را بوجود می‌آورد. این زبان مدرن قادر به نگریستن، تسخیر و ساختن جهان سمبولیک و زبانی خویش است. در حالی که زبان فارسی که هر کلام و محتوایش دربرگیرنده یک بحران مدرنیت/سنت است، نه دارای این بستر علمی و ترمینولوژیک قوی است و نه «زبان اشارتش» رو به سوی نگریستن، تسخیر کردن و آفریدن هستی دارد و بیش از هر چیز گرفتار حالات خراباتی و اخلاقی خویش است. ( این نگاه البته به معنای نفی قدرت‌های این زبان نیست بلکه به ضرورت تحول و گسترش آن اشاره می‌کند. اصولا بحران مدرن زبان فارسی پیش‌شرط تحول مدرن اوست و در هر تکامل و یا تحول هرچند ناقص این زبان و یا این هویت راهی و امکانی نو نهفته است که اگر بتواند، با شناخت دقیق معضل و دیسکورس زبانی خویش، به عبور از بحران خویش دست یابد، قادر به ایجاد تحولی نو و مدرن خواهد بود.).

ازین رو آنکه این معضلات را نشناسد در نهایت سخنش اخلاقی، عارفانه و یا زبانش از لحاظ فنی و بیانی به یک «آش شله قلمکار» اسیر «بی‌زبانی» تبدیل خواهد شد. یا به قول آرامش دوستدار اندیشه این روشنفکر ایرانی، تحت تاثیر این معضلات فرهنگی، «اندیشه‌نما(8)» می‌شود. این روشنفکر و یا زبان او تحت تاثیر « بسته بودن» درونی زبان فارسی و تحت تاثیر روحیه ایرانی خویش، گرفتار دور باطل فرهنگ ایرانی می‌گرد . دور باطل و اسارت نارسیستی/رئال (9) در نگاه دیسکورس زبانی و هویتی ایرانی که ثمره‌اش همان گذار اجتناب‌ناپذیر از «راوی» روشنفکر و ناراضی بوف کور به سوی «پیرمرد خنزرپنزری» سنت و تکرار یک چرخه جهنمی است که در کل کتاب بوف کور و در کل تاریخ دو سده اخیر ما مرتب تکرار می‌شود.( شاید به این دلیل نیز همه روان‌کاویها و نقدهای بوف کور این چشم‌انداز اساسی و این ماتریکس درونی بوف کور را ندیده‌اند و به آن نزدیک نشده‌اند، با وجود قدرتهای سمبولیک هر کدام از این نقدها. در این مورد به کتاب سوم الکترونیکی من در این باب و به نام « روان‌کاوی پسامدرنی بوف کور و گفتمان حول بوف کور» در سایتم مراجعه کنید.10)

انسان در معنای روان‌کاوی لکان و یا در نگاه پسامدرنی ، جزیی از یک تمامیت سنّتی و یا یک «موجود بر_خود_ایستای_خودفرمان» مدرن نیست بلکه او یک موجود یا «سوژه منقسم» است. این به این معناست که هر انسانی در واقع در هر عملش و در هر بیانش هم یک «فاعل عبارت(11)» و هم یک «فاعل اشارت(12)» است و مرتب مجبور است به عنوان یک فرد با دیگری، با «غیر» ، با زبان و جهانش ارتباط برقرار کند؛ به عنوان یک سوژه باز و همیشه ناتمام مرتب با بخشی دیگر از هویت و تمناهای خویش روبرو شود و آنها را در جهان نمادین و سمبولیک فردی خویش پذیرا شود و تحول یابد. ازین‌رو نیز به قول لکان جهان سمبولیک فردی و بشری همیشه ناتمام است. ازین‌رو هنر و علم و اندیشه بشری همیشه ناتمام و در ارتباط با «غیر» و در حال تحول دائمی است.

. برای مثال وقتی من می‌گویم: «من ایرانی هستم»، آنگاه من به عنوان «فاعل عبارت یا جمله» بیانگر این نظر هستم ولی به عنوان «فاعل اشارت» در واقع این «غیر بزرگ»، این مفهوم «ایرانی بودن» است که مرا وامی‌دارد، خویش را اینگونه یا آنگونه بپندارم. زبرا او دارای بار ارزشی و معنایی قوی و تبلور هویت و تمنای انسان و دیسکورس ایرانی است. موضوع نوع ارتباط سمبولیک، نارسیستی یا رئال من (9) با این هویت نهفته در زبان اشارت و در مفهوم «ایرانی» بودن است که مرا به یک فرد باز و قادر به نقد سمبولیک فرهنگ خویش و قادر به پذیرایی مداوم نگاه مدرن و هویت‌های دیگر در هویت و در زبان خویش متحول می‌سازد. یا این نوع رابطه مرا اسیر نگاه نارسیستی و یا کابوس‌وار «غیر» و مفهوم «ایرانی» می‌سازد و مرا به یک موجود بسته و ناتوان از تحول و نقد مسخ و تغییر می‌دهد. ازین‌رو تحول و تکامل در فرد و یا در زبان از طریق نوع ارتباط شخص با این «غیر بزرگ» مانند نوع ارتباط با زبان، فرهنگ، مذهب و یا با «غیر یا دیگری کوچک» مانند نوع ارتباط با معشوق و رقیب به وجود می‌آید.

آن فرد یا جامعه‌‌ای که بتواند با یک رابطه فاصله‌دار، تثلیثی (رابطه سمبولیک) با این «غیر بزرگ»، با دیگری ارتباط بگیرد و هم او را دوست بدارد و هم او ر�
� به نقد بکشد و بداند که هیچ‌گاه به ذات نهایی خویش و این «غیر بزرگ» پی ‌نمی‌برد، آنگاه او قادر خواهد بود با چنین توانایی پارادوکس فاصله‌گیری و علاقه، با توانایی نقد و احترام به دیگری و به «غیر»، مرتب به تحولی نو درخویش و در جهان سمبولیک خویش دست یابد و مرتب از نو بیافریند.

بر بستر چنین تحولی است که انسان مدرن توانست، با ایجاد فاصله و با توانایی به دست گرفتن جهان سمبولیکش،( زیرا ما همیشه در یک جهان نمادین و زبانی قرار داریم و نه در یک واقعیت عینی و یا ذهنی. واقعیت یک واقعیت سمبولیک زنده، یک واقعیت سمبولیک عینی/ذهنی است) شروع به ساختن تئوری و تحول در هستی و طبیعت کند. با آنکه این «من یا سوژه مدرن» هنوز گرفتار یک حالت متفاخر نارسیستی بود و بدین دلیل نیز «منقسم بودن» خویش و نیاز عمیق خویش به «غیر»، به طبیعت و دیگری را کامل احساس و درک نمی‌کرد و بهایش را اکنون با بحران‌های مداوم طبیعی، فرهنگی و اقتصادی و تروریسم بین‌المللی می‌پردازد. بحران‌هایی که همه با هم ضرورت گذار به یک رابطه نو با «غیر»، با طبیعت و با دیگری و حرکت به سوی یک جهان چندصدایی را بیان می‌کنند و اصولا معنا و مفهومی نو و هزارگستره از «هویت باز و زبان باز» تو در تو، لابیرنت‌وار، شبکه‌گونه و هایپرتکستی، تلفیقی، چندهویتی و همیشه ناتمام ایجاد می‌کنند که در بحث آینده به آن می‌پردازم.

ر فرهنگ ما این قدرت سمبولیک و تثلیثی هنوز به قدرت اصلی فرهنگ، زبان و فرد ایرانی تبدیل نشده است و زبان و یکایک ما بر بستر بحران مدرنیت در حال ایجاد این جهان فردی و جمعی سمبولیک و ناتمام خویش و در پی ایجاد خلاقیت خویش هستیم. از این رو نوع ارتباط ایرانی با «غیر»، با زبان و با خویش، با مدرنیت و با سنت، یا به طور عمده یک حالت نارسیستی یا رئال و یا حالات ترکیبی نارسیستی/ سمبولیک و یا رئال/سمبولیک است. یعنی فرد بیشتر گرفتار رابطه دوگانه و مسحور‌کننده نارسیستی و گاه کابوس‌وار (رئال) با «غیر» و با زبان خویش است و امروز «سنت‌پرست»، فردا «مدرن‌پرست»، امروز «سنت‌ستیز»، فردا « غرب‌‌ستیز» و یا بالعکس می‌شود. او امروز ناگهان اسیر نگاه مسحور کننده زبان و فرهنگ خویش می‌شود و به عنوان مرید او خواهان بازگشت به زبان فارسی اصیل می‌گردد و می‌پندارد که «هنر نزد ایرانیان است و بس». فردا به شیوه رئال یا کابوس‌وار می‌خواهد مانع ورود هر عنصر خارجی به زبان خویش شود و می‌خواهد گردن هر کلمه عربی و یا خارجی را بزند و برایش یک برابرنهاد عجیب و غریب فارسی بیابد. پس ‌فردا ناگهان به شیوه «روشنفکری پیامبرگونه» خواهان تغییر بنیادین زبان و خط فارسی می‌شود و او را کاملا غیر علمی و ناتوان از تحول می‌پندارد. این‌گونه این فرد و این زبان یا اسیر هراس از «غیر و غریبه» است و یا مسحور نگاه «غیر و غریبه» است و مرتب در حال جذب و یا دفع «غیر» است، به جای آنکه به پذیرش بهتر سمبولیک و ترمیزی «غیر» و مدرنیت در نگاه و زبان خویش دست یابد و به هویت و زبان باز و تلفیقی و همیشه ناتمام خویش دست یابد. تا بتواند به سان یک «جسم سمبولیک» و یک «زبان سمبولیک» هر چه بیشتر قادر به دست گرفتن هستی و ایجاد جهان و هنر و علم سمبولیک و همیشه ناتمام و قابل تحول خویش باشد.

نمونه‌ این حالات نارسیستی/سمبولیک یا رئال/سمبولیک را می‌توان در تلاش‌های افراطی برخی از فرهنگستان‌های ایرانی برای پاکسازی زبان فارسی _ در کنار کارهای مثبت و سمبولیک آنها_ دید و یا در ترجمه‌ها و نوشته‌های یکایک ما این حالات قابل رویت است.

در نتیجه این مشکلات است که مفاهیم مدرن در حین ترجمه به فارسی مسخ و ایرانی می‌شوند. یا زبان ایرانی نمی‌تواند، با درک بهتر معضلات زبانی و نگارشی خویش و از طریق گسترش بیشتر «مهندسی زبان» و چالش مدرن متخصصان، هر چه بیشتر به یک «زبان باز» مدرن تحول یاید. این مشکلات از سوی دیگر نمی‌گذارند _ همراه با علت ماهوی عدم رشد روابط سمبولیک پارادکس و تثلیثی قوی‌تر در فرد، در فرهنگ ایرانی، در شیوه عمل علمی، در چالش مدرن ایران_ که «هویت باز و زبان باز» و مدرن ایرانی بهتر رشد کنند. «هویت باز و زبان باز» سمبولیک و همیشه ناتمامی که لازم و ملزوم یکدیگر، وابسته به یکدیگر و خالق یکدیگر در یک بازی دیالکتیکی و یا در یک بازی دیفرانس دریدایی جاودانه و همیشه ناتمام هستند.

زیرا فرد «غیر» است و «غیر» فرد است. زیرا زبان و فرد همدیگر را متقابلا می‌سازند و برای تحول به یکدیگر نیازمندند. فرد و جامعه ایرانی برای دست‌یابی به تحول مدرن خویش احتیاج به زبان مدرن خویش دارد که یک «زبان باز» و متحول است و قادر است کلمات مهاجر را در خویش بپذیرد و انطباق بخشد. زبانی مدرن، باز، متفاوت و هزارگستره که قادر است جهان و واقعبت سمبولیک خویش را بیافریند، نظم بخشد، علوم و چشم‌اندازهای نوین بیافریند. یک زبان باز ایرانی که می‌تواند هر چه بیشتر بستری برای خلق هنرهای مدرن و متفاوت ایرانیان باشد و شخصیت فرد ایرانی را شکلی نو و مدرن بخشد. این «زبان باز» نیز احتیاج به «فرد و فرهنگی باز» دارد که قادر است مرتب با جهان اطرافش در کنش و واکنش باشد، یاد بگیرد، قادر باشد جهان سمبولیک و زبانش را در دست گیرد و مرتب از نو بیافریند، مرتب هویت‌های نو و گستره‌های علمی و هنری نو از زبان‌ فارسی به وجود آورد و مرتب هنر و علوم و چشم‌اندازهای نوینی بیافریند. تنها بدین شیوه است که فرد و زبان ایرانی می‌تواند به یک « وحدت در کثرت» مدرن و یا در حالات والاتر به یک «کثرت در وحدت چندصدایی» پسامدرنی تحول یابد و فرد این جامعه می‌تواند به یک «سوژه مدرن» یا در حالت والاتر به یک «جسم خندان» نیچه و یا به« سوژه منقسم لکان»، به «جسم هزارگستره» دلوز دگردیسی یابد و هویت و زبان مدرن و متفاوت ایرانی خویش را بیافریند.

در این راستاست که بایستی کتاب «زبان باز» آقای آشوری را نمادی از این تحول سمبولیک و قوی و در مسیری درست و همراه با طرح سوالی درست دانست. از این رو من و امثال من که خود دارای این هویت باز، چندمتنی و چندملیتی هستند و یا مانند من در کتاب جدیدم به نام «از بحران مدرنیت تا رقص عاشقان و عارفان زمینی» به طرح این هویت باز و چندمتنی و همیشه ناتمام ایرانی می‌پردارند، در این کتاب و در این نگاه نو روی دیگر و ضرورت دیگر مهم تحول خویش و جامعه خویش را می‌بینند، بی‌آنکه رابطه پارادوکس و نقادانه خویش را با کتاب از دست دهند و فقط هورا بکشند. موضوع درک اهمیت این تحول مهم در زبان و در فرد و فرهنگ ( در زبان عبارت و اشارت ایرانی) و درک رابطه دیالکتیکی و یا دیفرانسی این دو تحول وابسته به یکدیگر است. موضوع درک عمیق این امر مسلم است که بدون این تحول زبانی و بدون ایجاد این هویت نوینی که همه ما مهاجرین و روشنفکران و هنرمندان مدرن و یا چندمتنی درون و برون کشور نمادی از آن هستیم، ه�
�چگاه عبور از بحران مدرنیت/سنت ایرانی و عبور از بحران زبان و فرد ایرانی ممکن نیست.

با قبول این اصل پایه‌ای است که آنگاه می‌توان با نقد کتاب «زبان باز»، هم به طرح سوال درست و مهم آقای آشوری و به اهمیت طرح موضوع «زبان باز» ایرانی آفرین گفت _ زیرا ابتدا طرح درست سوال ایجادگر یک راه درست است، هم بایستی طرح آشوری برای ایجاد یک زبان مکانیکی، سیستمانه و ساختگی و برای پاسخگویی به نیازهای زبانی و علمی زبان مدرن فارسی ، _مانند شیوه جهان مدرن در ایجاد این «شاهراه زبانی» از طریق استفاده از زبان لاتین و یونانی_، به شیوه تخصصی و تفکیکی توسط زبان‌شناسان و واژه‌شناسان ایرانی، مترجمان و روشنفکران درگیر با زبان و هویت خویش مورد نقد قرار گیرد. تا ضعفها و قدرتهای بحث او از چشم‌اندازهای مختلف بررسی شود و این بجث اساسی چندچشم‌اندازی و عمیق‌تر گردد. از طرف دیگر متخصصان، روشنفکران و هنرمندان ایرانی بایستی با کمک به رشد انواع مختلف این «هویت باز و چندلایه» ایرانی، به رشد قدرت خلاق و سمبولیک هنری و علمی خویش و به تحول فرهنگ و چالش مدرن ایرانی کمک رسانند و زمینه‌ساز رنسانس مشترک ایرانی شوند.زیرا این «شاهراه زبانی» مدرن احتیاج به روشنفکران مدرن و باز خویش دارد و بالعکس.

حال باید دید که برای مثال آیا مجلس نقد کتاب «زبان باز» از این چشم‌انداز سمبولیک، پارادکس همراه با نقد و علاقه، به این اثر می‌نگرد، نکات قدرت و ضعف اثر را مطرح می‌کند، سوالاتی نو و چشم‌اندازهایی دیگر مطرح می‌کند و بحث را گسترده‌ترو عمیقتر می‌سازد، یا اسیر حالات نارسیستی و رئال «زبان اشارت» زبان فارسی می‌شود و به سرکوب خاطی و ملحد بی‌احترام به حریم مّطهر زبان فارسی مشغول می‌شود . آیا آنها مریدوار خواهان حفظ زبان شکوهمند فارسی از این «تهاجم فرهنگی و ناموسی» می‌شوند و ناآگاهانه یا آگاهانه سعی می‌کنند این حالات ناموسی نارسیستی و رئال را با استدلالات سمبولیک توجیه و پنهان سازند. آیا آنها، تحت تاثیر این نوع رابطه نارسیستی/رئال خویش با «زبان فارسی»، خواهان تنبیه کردن آشوری به خاطر این «خودسری و بی‌احترامی» به زبان بزرگ و پاک فارسی می‌گردند و قدرت‌های سمبولیک خویش را فدای این اسارت نارسیستی/رئال در نگاه «غیر بزرگ» می‌سازند، یا آنکه ما را با نقدشان بر نقاط ضعف و قدرت اثر آشوری به درک نوین و تکمیل‌کننده‌ای از موضوع می‌رسانند و سوالاتی نو ایجاد می‌کنند.

آسیب‌شناسی روان‌کاونه جلسه نقد کتاب «زبان باز» در ایران

مجلس نقد کتاب «زبان باز» در تهران و با مشارکت متخصصانی چون آقایان، علی حق‌شناس، زبان‌شناس و استاد دانشگاه، آقای فانی ، کتاب‌شناس و مترجم و آقای علی صلح‌جو، مترجم، صورت گرفت.

اگر به سخنان هر سه سخنران دقت کنیم و برخورد احساسی و عاطفی نهفته در پشت کلمات و انتقادات علمی را بشنویم، آنگاه به راحتی می‌توان گرفتاری هر سه سخنران در یک رابطه عمدتا نارسیستی/سمبولیک با «زبان فارسی» را در این بحث دید. ازین‌رو نوع برخورد آنها با نگاه آشوری نیز یک نگاه و نقد سمبولیک پارادوکس نیست، بلکه یک برخورد عمدتا نارسیستی و مالامال از حالات افراطی نارسیستی است ( مانند تعارف نارسیستی از یک سو و خشم نارسیستی از سوی دیگر). جدا از برخی انتقادات تخصصی هر سه سخنران که آشوری نیز در جوابیه خویش به آنها می‌پردازد و نظر خویش را در آن باره بیان می‌کند(13)، در واقع.هر سه سخنران ( و به ویژه آقای حق‌شناس) دچار یک دل‌آزردگی نارسیستی از «کتاب باز» آشوری و از شخص «آشوری» به خاطر این عمل مخالف سنت او و مخالف عادات زبانی و هراسهای درونی آنها هستند.

برای مثال هر سه سخنران از یک طرف ابتدا از آقای آشوری تعریف می‌کنند، شروع به تعارفات بزرگ‌‌کننده ایرانی می‌کنند و پس از این تعارفات نارسیستی به حمله و خشم نارسیستی به او و تکذیب کتاب و شخص او می‌پردازند، به جای آنکه به قدرت و ضعف‌های کتاب بپردازند، چشم‌اندازهای دیگر موضوع را مطرح کنند و پیشنهادات خویش را برای رشد این «زبان باز و مدرن» فارسی در عرصه ترمینولوژیک مطرح کنند.

به ویژه مفهوم «زبان باز» برای آنها آزاردهنده و خطرناک جلوه می‌کنند و آنها ناآگاهانه و آگاهانه هراس خویش از خطرات این «باز بودن» زبان فارسی و خشم خویش به آشوری برای طرح این موضوع خطرناک را نشان می‌دهند.

برای مثال آقای حق‌شناس پس از تعارفات فراوان یکدفعه در کل کتاب را رد می‌کند و پس از چندبار خواندن کتاب باز هم نمی‌داند که موضوع این کتاب چیست و آشوری چه می‌خواهد بگوید. ( این را به زبان طنز ایرانی می‌گویند:« ابتدا مرغ را چاق کردن و سرانجام سرش را بریدن»). اما آنگاه او مشکل اساسیش با این کتاب، یعنی مشکلش با مفهوم «زبان باز» را نشان می‌دهد. زیرا مشخص است که مفهوم «زبان باز» برای او که به حالتی مسحورشونده و نارسیستی تحت تاثیر شدید«زبان اشارت» اخلاقی/عارفانه فارسی و ناتوان از یک رابطه سمبولیک بافاصله و پارادوکس با این زبان (لااقل در این عرصه) است، به معنای «بی‌دروپیکری»، « بی‌بندوباری» است. از آنرو که او، در حین نقدش بر کتاب «زبان باز» آشوری، به شدت اسیر یک رابطه نارسیستی با زبان و «غیر بزرگ» خویش است، در واقع ناآگاهانه دچار «هراس‌های ناموسی» می‌شود، گرفتار هراس از «تهاجم فرهنگی» و از دست‌ رفتن «بکارت زبان فارسی» می‌شود و این هراس را سعی ‌می‌کند با توجیهات سمبولیک علمی همراه کند. از این رو او به جای «زبان باز»، اصطلاح «زبان پویا» را مطرح می‌کند که اصولا_ در راستای مفهوم «پویا» در زبان فارسی_ به معنای یک رشد«درونی (در نهایت عارفانه و اخلاقی)» و بدون نیاز خاص به «غیر» و به «بازبودن»، بدون نیاز به ارتباط با عنصر غریبه و مهاجر است. بدون احتیاج به درک کمبود و نیاز خویش به «غریبه و غیر» برای تحول و تکامل است. در حالی‌ که اصولا زبان و نگاه مدرن در نتیجه ارتباط با محیط اطراف و در پی شناسایی و تسخیر و سازندگی این محیط اطراف طبیعی و اجتماعی به وجود آمده است، رشد کرده است و قادر به تسخیر جهان بوده است.

همان‌طور که روان‌کاوی نشان می‌دهد، ما با نوع نگاهمان به «غیر» و به دیگری در واقع خویش و نگاهمان را نیز می‌سازیم، زیرا رابطه میان انسان و دیگری یک رابطه سوژه/ابژه‌ای نیست بلکه یک رابطه دیالکتیکی و یا دیفرانسی است. بدین دلیل حق‌شناس، با این نگاه پارسایانه، اخلاقی، ناموسی به زبان فارسی، به ناچار نگاهش به مدرنیت نیز دچار یک ترجمان مسخ‌‌‌کننده ایرانی است و زبان باز، قابل تحول، مرتب مهاجر‌پذیر مدرن را یک «زبان منظم و بسته (14)» می‌پندارد. از سوی دیگر او، با این نوع نگاه به «غیر»، به زبان و به مدرنیت، به نا�
�ار خویش را تبدیل به یک مرید ناموسی زبان فارسی در خطر «تهاجم فرهنگی» می‌سازد و به ناچار آگاهانه و یا ناآگاهانه سعی در سرکوب کار خطرناک آشوری و سد کردن تلاش او برای گشودن زبان فارسی بر روی «غیر» می‌کند. به این دلیل نیز او در نهایت کتاب را عاری از هر سوال و طرح اساسی می‌بیند. او اینگونه به سرکوب‌گر نارسیستی/سمبولیک نگاه نو یک همکار و خدمت‌گذار ناموس فرهنگ و زبان خویش تبدیل می گردد، به جای آنکه به شیوه سمبولیک و پارادوکس نکات ضعف و قدرت اثر را مطرح کند و چشم‌اندازی نو بر متن کتاب برای خواننده بیافریند.

دو سخنران دیگر، آقایان فانی و صلح‌جو، در نهایت به این حمله نارسیستی/سمبولیک بر علیه این نگاه نو و برای دفاع از «ناموس» زبان فارسی به شیوه خویش ادامه می‌دهند و در راستای این نقد و خشم نارسیستی عمدتا به جای «نقد سمبولیک کتاب» به نقد نارسیستی «آقای آشوری» می‌پردازند. آقای فانی آقای آشوری را گرفتار «دامچاله‌ی کلام» می‌بیند، به جای آنکه به نقد سوال کتاب و نظریه مطرح شده در کتاب بپردازد و معضلاتش را به ما خوانندگان نشان دهد. آقای « صلح‌جو» می‌خواهد به زبان بی‌زبانی کتاب را بی‌ارزش کند و اعلام می‌کند، این نظریه آشوری که مطرح می‌کند، زبان‌های مدرن برای پیش‌برد خویش از زبان لاتینی/یونانی استفاده کرده‌اند، امر تازه‌ای نیست. بی‌آنکه او به علت طرح این موضوع و مقایسه از طرف آشوری و به نقد نکات ضعف و قدرت نظر او بپردازد. زیرا این تحول زبانی برای آشوری ناشی از بحران زبان فارسی، ناشی از ناتوانی زبان فارسی به پاسخگویی علمی به این بحران از طریق یک تحول ناآگاهانه و خودبخودی درونی و ناشی از ضرورت گذار زبان فارسی به سوی یک زبان مدرن و علمی به کمک یک دستگاه مکانیکی، ساختگی و سیستمانه زبانی است.

یا آقای صلح جو، بر طبق برخورد نارسیستی عامیانه و جاافتاده در فرهنگ ایرانی که براساس آن ما همه چیز در زبان فارسی و فرهنگ فارسی داریم و یا داشته‌ایم و نیازی به «غیر» نداریم، _ نگرشی که زیربنای گره حقارت ایرانی و حالات افراطی غرب‌ستیزی/غرب‌شیفتگی ایرانی است_، اکنون می‌گوید که شیوه علمی نو مثل «برخه‌چسبانی» که به قول آشوری از دل آن و از طریق پاره‌چسبانی آگاهانه و علمی کلمات میلیون‌ها ترم جدید علمی به وجود آورده‌‌اند و درمی‌آورند، در فرهنگ فارسی وجود داشته است و نمونه آن را کلمه «سکنجبین» می‌داند(13).( یک گام جلوتر و ما با تصویر جدید تراژیک/کمیک «دایی‌جان ناپلئون» ایرانی و توطئه غرب بر علیه فرهنگ و زبان پویا و اصیل فارسی و دزدیدن همه مفاهیم مدرن از فرهنگ ایرانی روبرو می‌شویم.)

این شیوه برخوردها از طرف دیگر بخش دیگر معضل فرهنگ ایران و معضل دیگر تاثیر‌گذار بر عدم رشد علم و چالش مدرن ایرانی را نشان می‌دهند. یعنی به سادگی در بحث‌های این متخصصان عالیقدر ما قابل رویت است که آنها از آشوری خشمگین هستند که چرا او این جرات را به خرج داده است و چنین مباحثی را مطرح کرده است و یا زودتر از دیگران و آنها مطرح کرده است. ازین رو نیز آنها به حالتی نارسیستی و در واقع کین‌توزانه آشوری را متهم به خودشیفتگی و حالات نارسیستی می‌کنند و اینجاست که گویی در «غیر»، در آشوری چیزی جز تمنای خویش و تلاش برای سرکوب تمنای خویش نمی‌بینند. زیرا به قول لکان من «تمنای غیر» و فرهنگم و دیسکورس هستم و «غیر» و دیگری تمنای من است. تبلور راز درونی من است. به این دلیل از نوع برخورد یک جامعه به دگراندیش می‌توان به رازها و تمناهای نهفته و سرکوب‌شده یک جامعه پی برد.

باری در تمامی این بحث متخصصان ما در نهایت هیچ نقد جدی و پارادکس علاقه‌مندانه/نقادانه بر کتاب «زبان باز» نمی‌بینیم. درعوض «آشوری» نقد می‌شود و بایستی به گونه‌ای به خاطر عمل «بازش» سرکوب و نفی شود. اینجا نیز تفاوت دو متفکر نشان داده می‌شود که یکی قادر به فاصله‌گیری سمبولیک پارادکس بهتر از فرهنگ خویش، در عین عشق به این فرهنگ، بوده است. ازین رو برای آشوری « زبان باز» در راستای مفاهیم مدرنی چون « اندیشه باز (اوپن مایند)، زبان باز (اوپن لنگویج)، فهمیده و درک می‌شود و بنابراین بی درو پیکر نیست، اما در نگاه گرفتار در حالات نارسیستی/سمبولیک یا نارسیستی/ رئال متخصصانی چون حق‌شناس و دیگر دوستان، این به معنای «بی‌بندوباری» و «بی‌دروپیکری» است. پیشنهادات آشوری برای آنها در نهایت به معنای از دست‌رفتن «بکارت زبان فارسی» و ندیدن شکوه و پویایی مطلق درونی زبان فارسی، به معنای ندیدن بی‌نیازی زبان فارسی به «غیر» و به راههای مدرن تحول است. در نهایت انگیزه اصلی نقد نارسیستی و خشمگینانه هر سه نقاد گرامی هراس عمیق آنها از «غیر» و هراس از درک نیاز و کمبود خویش به «غیر و غریبه» است.

هراسی که روی دیگرش مسحوریت مرید‌وار در برابر «غیر و غریبه» و ناتوانی از پذیرش سمبولیک نگاههای غریبه و دگراندیش، ناتوانی از دست‌یابی به «هویت باز و زبان باز» ایرانی و ناتوانی از پذیرش سمبولیک هویت‌ها و تواناییهای متفاوت در هویت و زبان و فرهنگ خویش است. هراسی از «غیر» که ثمره‌اش بحران کنونی و تکرار فاجعه‌وار مداوم این بحران سنت/مدرنیت در همه عرصه‌های سیاسی/فرهنگی/علمی و تلفات فراوان انسانی، علمی، هنری، اقتصادی است.

باری اینگونه یک جدل مدرن تحت تاثیر یک زبان و یک فرهنگ به یک بحث ناموسی و نارسیستی تبدیل می‌شود و نه خواننده و نه بحث از این جدل چیزی یاد می‌گیرد و نه چشم‌اندازی نو به بحث گشوده می‌شود. مشکل این است.

جمع‌بندی:

معضل روان‌کاوانه و در عین حال تراژیک/کمیک این جدل و بحث نو این است:« یک متخصص می‌خواهد راهی پیشنهاد کند تا زبان فارسی بتواند بهتر قادر به پذیرش کلمات مدرن باشد. تا زبان فارسی بتواند بهتر قادر به ساختن یک زبان سیستمانه و ازین طریق بهتر قادر به دست گرفتن هستی، شناسایی هستی و رشد باشد و چند متخصص دیگر در این عمل نفی پاکی و پویایی درونی زبان فارسی را می‌بینند. از طرف دیگر آنها، با گرفتاریشان در رابطه‌ای
نارسیستی/سمبولیک، رئال/سمبولیک با زبان فارسی، به نفی فردیت و قدرتهای سمبولیک خویش گرفتار می‌شوند و همزمان مانع رشد بحث و چالش علمی پارادوکس در باب یک نگاه نو و ضروری می‌شوند. همان‌طور که یک عده هنوز گرفتار حالات نارسیستی/رئال غرب‌ستیزی/سنت‌ستیزی هستند و نسلی نو چون ما خواهان یک هویت باز و چندلایه و چندمتنی همیشه ناتمام هستند. نسلی که خواهان اشکال و حالات مختلف این «عارف زمینی، عاشق زمینی، خردمند شاد و مومنان سبکبال» و خواهان رشد و تکامل هزار روایت از«غیر»، از خدا و هستی هستند؛ خواهان یک «وحدت در کثرت مدرن» ایرانی و در مسیر بعدی یک «کثرت در وحدت» پسامدرنی ایرانی هستند. باری موضوع جدل و چالش میان دو گفتمان، میان « هویت باز و زبان باز» مدرن از یک سو و از سوی دیگر هراس از «غیر» و گرفتاری در حالات نارسیستی و رئال بحران‌زا است. با این تفاوت که ما می‌دانیم که یکایک ما و نظریات ما نه تنها همیشه ناتمام و نیازمند به «غیر» و نقد دیگری هستند بلکه می‌دانیم که هر نگرش و هر عمل ما در خویش هم حالات سمبولیک، نارسیستی ویا رئال را دارند. پس به به نقد پارادکس خویش و دیگری دست می‌زنیم و زبانی اینگونه خلاق و باز می‌طلبیم .

( در مقاله دوم به برخی معضلات ترجمه مباحث روانکاوی در زبان فارسی، به نقد راه نهفته در طرح سوال آشوری و نکات قدرت و ضعف این «شاهراه مدرن و مکانیکی زبان فارسی» از چشم‌انداز روان‌کاوانه می‌پردازم و بر بستر این تحلیل هم‌زمان به نقد آسیب‌شناسانه مقاله «زبان دیوزدگی» اثر یک متخصص زبان‌شناس دیگر ایرانی به نام دکتر محسن حافظیان و آسیب‌شناسی روان‌کاوانه قدرت و ضعف‌های نگاهش می‌پردازم.)

ادبیات:
1/ http://zamaaneh.com/hamayesh/2008/09/post_48.html
2/ http://persianlanguage.ir/articles/id%3D54/

3-4-5 statement, enunciation
ترجمه واژه‌ها از دکتر موللی است. لکان این نگرش دوگانه به زبان را از ژکوبسون وام می‌گیرد، در کنار تاثیراتش از فردیناند دسسور و دیگران. در عین حال نگاه متفاوت خویش به زبان را به وجود می‌آورد. در مورد این مباحث به مقاله مهم ذیل از دکتر موللی مراجعه کنید.
http://www.movallali.fr/CSS/filer/filer%20farsi/sokhani%20ba%20shoma%20II.swf
6/ داریوش آشوری: زبان باز. نشر مرکز. در این باب به فصل یکم کتاب_ زبان طبیعی_ از ص 19 مراجعه کنید.
7/ زبان باز. ص 17 و فصل دوم کتاب در باب نگره‌ی مدرن به زبان.
8/ آرامش دوستد ار. روشنفکر پیرامونی و مسئله زبان.ص 21
http://www.nilgoon.org/pdfs/dustdar_roshanfekri_piramooni.pdf
9/
9/ سه ساحت روانی سمبولیک/خیالی/ رئال یا واقع: هر پدیده و در کل مثل هر انسانی دارای سه بخش «سمبولیک، خیالی یا نارسیستی و نیز رئال و یا کابوس‌وار» است. این سه بخش در واقع به شکل «سه دایره برومه‌ای» درهم تنیده‌اند و ساختار روانی انسان و جهان بشری ترکیبی از این سه بخش است و آن‌ها نمی‌توانند بدون یکدیگر باشند و در هر عمل و حالت انسانی این سه بخش و سه حالت حضور دارند(1). موضوع مهم اما آن است که شکل سمبولیک و بالغانه بتواند به شکل اساسی رابطه با «غیر» و شکل اساسی لمس هر پدیده تبدیل گردد و مرتب بتواند، در نگاه به «غیر» و به تمنای خویش، ژوئیسانس یا خوشی نارسیستی شیفتگانه/متنفرانه بخش خیالی تصور و میل خویش را و نیز خوشی کابوس‌وار میل خشونت و تجاوز و لمس قدرت مطلق ذر بخش رئال تصور خویش را به اشکال نوینی از تمنای فانی و چندلایه تبدیل سازد و مرتب تحول یابد. از بوسه تا عشق‌بازی و تا اندیشه بشری، همه مالامال از این سه بخش هستند و این درهم‌آمیختگی علت تحول مداوم جهان بشری و علت ضرورت خلاقیت بشری و عبور مداوم بشری از بحران به نگاه و خلاقیت و تمنایی نو تا بحران و نیاز تحول بعدی است. از این سه ساحت می‌توان به قول ژیژک شش شکل ترکیبی در نگاه و رفتار آفرید.( سه حلقه برومه‌ای لکان)

10/ http://sateer.de/books/ravankaviboofe.pdf
11-12- Subjekt der Aussage/ Subjekt des Aussagens
برابرنهادهای «فاعل عبارت و فاعل اشارت» واژه‌های پیشنهادی من هستند.
13/ http://zamaaneh.com/idea/2008/09/post_383.html
14/ http://zamaaneh.com/hamayesh/2008/09/post_48.html

برگرفته از: عارفان زمینی

————————————————

همچنین بخوانید: کتاب «زبان باز»

دیدگاه

Theatrical Translation And Film Adaptation: A Practitioner’s View

ژانویه 16, 2009 در 4:22 ب.ظ. · دسته‌بندی شده در ترجمه

Author: Phyllis Zatlin
Publisher: Multilingual Matters Limited
File size: 1 Mb
File type: Rar’d PDF

Translation and film adaptation of theatre have received little study. In filling that gap, this book draws on the experiences of theatrical translators and on movie versions of plays from various countries. It also offers insights into such concerns as the translation of bilingual plays and the choice between subtitling and dubbing of film

Download

Comments (1)

مرکز پژوهش های ترجمه و محفل های آن

ژانویه 13, 2009 در 12:31 ق.ظ. · دسته‌بندی شده در ترجمه

هر چند
این خبر جدیدی نیست و شاید خیلی از شماها خبردار باشید، ولی هنوز تازگی و داغی خود
را از دست نداده است.

مرکز
پژوهش­های ترجمه در نخستین گام فعالیت­های خود اقدام به تشکیل چند محفل (Forum) کرده است. دسته­بندی محفل­ها به قرار زیر است:

•  محفل ترجمۀ چند رسانه­ای
• محفل پژوهش در ترجمۀ قرآن
• محفل ترجمۀ ماشینی و ابزار ترجمه
• محفل ترجمۀ شفاهی
• محفل فرهنگ و ایدئولوژی در ترجمه
• محفل تاریح و ترجمه
• محفل ترجمۀ ادبی

ایدۀ  تشکیل این محفل ها بسیار ایدۀ ناب و ارزشمندی است که میوۀ آن با یاری و همکاری شما مترجمان و  ترجمه­پژوهان عزیز بعدها به بار خواهد نشست. تمام این محفل­ها، در کل، سه هدف
پژوهش، آموزش و اطلاع­رسانی را دنبال می­کنند. البته وقتی خودتان درگیر یکی از  آنها بشوید به شیرینی و زیبایی و جزئیات آن پی خواهید برد.

دانشجویانی که موضوع پایان­نامه­هاشان در یکی از این موارد است می­توانند عضو محفل شوند.

بگذارید  به یک دسته از علاقه مندان که هنوز علاقه­شان به حالت جنون نرسیده، نکتۀ کوچک و بی­اهمیتی
را عرض کنم که شاید باعث فروکش کرن این آتش جنون شود و اصلاً چه بسا ریشۀ علاقه­تان را
خشک کند. این دسته شامل بچه­های کارشناسی می­شود. این دسته از دوستان بدانند که
برای حضورشان در هر یک از این محفل ها مبلغ ناقابلی باید بپردازند؛ برای محفل­های
نیمه­روزه مبلغ 10000 تومان و برای محفل­های یک­روزه مبلغ 20000 (ایضاً) تومان. (بنده به دکتر ملانظر
پیشنهاد می­کنم که یک صندوق انتقادات و پیشنهادات دَم در مرکز بگذارند تا این بچه
پولدارهای کارشناسی هم شاید که پیشنهادی، نه انتقادی، داشتند و رویش را نداشتند که  رو در رو به شما بگویند، به صندوق رجوع کنند).

چند نکتۀ  دیگر

دانشجویان
رشته­های انگلیسی، عربی و فرانسه -از هر دانشگاهی- می­توانند در این محفل­ها شرکت کنند.

نشست­ها  هر دو ماه یک بار برگزار می­شود (که البته اولین نشست محفل ترجمۀ چند رسانه­ای در
10/10 برگزار شد). تاریخ برگزاری هر نشست چند روز قبل، از طریق وبگاه مرکز اعلام
خواهد شد.  

در پایان
به دکتر حسین ملانظر، بانی اصلی این مرکز، تبریک و یک دست­مریزاد دیگر می­گوییم.

این را هم
بدانیم که پا گرفتن و قوام یافتن این مرکز بی­شک به دست و بر عهدۀ من و شماست. این
گوی و این میدان. این مرکز و با آن امکانات، و پشتیبانی­های بی­دریغ دکتر ملانظر.  اگر به رشتۀ خود و حرفۀ مقدس ترجمه احترام و ارزش قائلیم و به آیندۀ آن امیدوار،
یا علی. تشریف بیاورید.  

Comments (2)

آیا امانتداری خوب است؟

ژانویه 10, 2009 در 8:33 ب.ظ. · دسته‌بندی شده در ترجمه

گفت وگو با دكتر فرزانه فرحزاد درباره «امانتدارى مترجم»

دكتر فرزانه فرحزاد، استاد مطالعات ترجمه دانشگاه علامه طباطبايى، فهرستى از فعاليتهاى علمى معطوف به نقد ترجمه را در كارنامه خود دارد. وى ارائه دهنده يكى از اولين مدل هاى سنجش كيفيت ترجمه در سال ۱۹۹۲ است. مقاله وى پس از ارائه در كنفرانس دانشگاه دانمارك مكرراًً توسط ديگر محققان مورد ارجاع قرار گرفته است. نقد ترجمه در چارچوب تحليل انتقادى گفتمان موضوعى است كه اين اواخر وى را به خود مشغول داشته است. به همين بهانه گفت وگوى زير را با وى ترتيب داده ايم.

• منظور از نقد ترجمه و كيفى چيست؟

آنچه تاكنون در ادبيات ترجمه در اين مورد آمده نشان مى دهد كه همواره ارزشيابى را با نقد يكى دانسته اند و اصطلاحاتى چون ارزيابى (Evaluation)، ارزشيابى (Assessment) و نقد (Criticism) به جاى يكديگر به كار رفته اند. در ارزشيابى پرسش اصلى «درست و غلط» يا «خوب و بد» بودن ترجمه است. ارزشيابى خاص اهداف آموزشى است درصورتى كه در نقد ارتباط ترجمه با جامعه، تأثير ترجمه بر جامعه و مخاطبان و بررسى انتخابهاى واژگانى و نحوى مترجم مطرح مى شود. به عقيده من، امروزه ابزارى در اختيار داريم كه سى سال پيش كسانى مثل رايس، هاوس و نُرد نداشتند. وابستگى بيش از حد آنها به متن درنهايت به نوعى معادله و رابطه خطى يك به يك تقليل پيدا مى كرد. ابزارى كه امروز در اختيار داريم نتيجه ماهيت بينارشته اى مطالعات ترجمه است كه طى آن هر بينش و بصيرتى كه در ديگر شاخه هاى علوم به دست مى آيد خود را به صورتى در اين رشته بازمى نماياند يا اينكه ترجمه پژوهان راه هايى براى تطبيق آن با ترجمه مى يابند. وقتى صحبت از نقد مى كنيم بهتر است از فضاهاى آموزشى صرف نظر كنيم و به تأثير ترجمه در فرهنگ، ادبيات و تاريخ جامعه مقصد بپردازيم. اينگونه نقد مى تواند همانند ارزشيابى با مقابله شروع شود و بدون آنكه نمره اى به مترجم بدهد به مطالعه تلويحات، تأثيرات و علل انتخاب هاى واژگانى و نحوى مترجم در جامعه بپردازد.

• آيا اصول اين چارچوب از رشته ديگرى وارد مطالعات ترجمه شده اند؟

بله، براى درك اين مدل حتماً بايد به حوزه «تحليل انتقادى گفتمان» توجه كافى كنيم چون چارچوبى فراهم آورده كه از آن مى توانيم براى نقد استفاده كنيم. با توجه به اين نكات كه حيات زبان در جامعه است، ترجمه با زبان مواجه است و منفك از جامعه عمل نمى كند يعنى در جامعه توليد، توزيع و مصرف مى شود، مى توان گفت هر اتفاقى كه در ترجمه مى افتد لزوماً مرتبط با جامعه است. از تحليل انتقادى گفتمان مى توان براى نقد ترجمه استفاده كرد، اما نقدى كه با توصيف شروع مى شود و به تحليل مى رسد.

• نحوه عملكرد اين چارچوب دقيقاً به چه صورت است و محقق ترجمه را به چه سمت و سويى هدايت مى كند

تحليل انتقادى گفتمان يك نگاه يا رويكرد به ترجمه است. نقد ترجمه هم مى تواند از همين رويكرد استفاده كند. نقد بايد به دنبال كشف اين نكات باشد كه انتخاب هاى واژگانى و نحوى به چه دليل اتفاق افتاده و چه تلويحاتى دارد. در اين صورت نقد بايد دائماً در حال رجوع به جامعه باشد و از دريچه جامعه و فرهنگ به ترجمه بنگرد. مهم درك اين نكته است كه انتخاب هاى مترجم از يك طرف چه تأثيرى بر جامعه گذاشته و از طرف ديگر خود تحت تأثير چه عواملى در جامعه بوده است. مثلاً كلمه «Comrade» در رمان «مزرعه حيوانات»، قبل از انقلاب به «رفيق» و بعد از انقلاب به «برادر» ترجمه شد. در هر دو انتخاب مطمئناً انگيزه ها و عوامل اجتماعى سياسى دخيل بوده اند. در اين مثال صحبت از درست يا غلط بودن اين يا آن معادل راه به جايى نمى برد چون هر دو به چاپ رسيده و خوانندگان متعددى داشته است. در اينجا كار نقد بايد بررسى و مطالعه چرايى اين انتخابها، نوع فضا و تلويحات منتج از هر كدام باشد.

• از رهگذر اين نقد چگونه مى توان به مسائل كلاسيك ترجمه مثل امانتدارى و معادل نگاه كرد؟

اصولاً امروزه در نقد نبايد ديگر صحبت بر سر ميزان امانتدارى مترجم باشد. به اين خاطر كه اين بحث مبتنى بر پيش فرض هايى از اين قبيل اند كه نويسنده مرجع اصلى است، اصالت از آن وى است و مترجم لزوماً تابع اوست و ترجمه در بهترين حالت اثرى فرعى و سايه اى از متن اصلى ترجمه شده را معادل متن مبدأ فرض كرده ايم و رابطه اى كمابيش رياضى بين آنها قائل شده ايم. آنگاه ناخودآگاه به دنبال بقيه اجزا و سطوح اين رابطه هستيم. منظور اين نيست كه رابطه اى بين اين دو نيست يا امانتدارى مفهومى مردود است. بلكه اين رابطه معادله نيست و امانتدارى تعريفى ديگر دارد. در مثالى كه از ترجمه «مزرعه حيوانات» زديم آيا مى توان گفت اين مترجم ها امانتدار نبوده اند در اين جا بهتر است بگوييم امانتدارى در پرتو عرف و سياست رايج تعريف ديگرى پيدا كرده است. منظورم اين است كه تعريف همه اين معيارها تابع چارچوب نظرى اى است كه براى قضاوت به كار مى بريم.

• با اين وجود ماهيت رابطه متن مبدأ و مقصد از نظر شما چيست؟

به نظرم رابطه اى كه ميان متن مبدأ و ترجمه هايش در زبان هاى مختلف مى تواند وجود داشته باشد از نوع «بينامتنى» است. وقتى متنى در زبانى توليد مى شود در رابطه اى بينامتنى با تمام متون هم عرض در زبان خود قرار مى گيرد. به اين معنا كه بعضى عناصر را از متنهاى پيش از خود و بعضى عناصر ديگر را ، به تعبير فركلاف، «تازه» دارد. به نظر من وقتى اين متن به زبانى ديگر ترجمه مى شود بار ديگر در رابطه اى بينامتنى با كليه آثار مرتبط در زبان مقصد قرار مى گيرد. نقد ترجمه در مدلى كه مطرح كرده ام مستلزم پذيرش دو پيش فرض است؛ يكى اين كه متن مبدأ و مقصد همانطور كه اشاره شد ارتباط بينامتنى دارند بى آنكه معادل هم باشند. ديگر اينكه متن ترجمه شده بخش هايى را از متن مبدأ تكرار و عناصرى را از خود اضافه مى كند. اين همان بخش «آفرينشى» ترجمه است. نقد ترجمه در اين مدل، بيشتر با همين بخش آفرينشى ترجمه سر و كار دارد.

• آيا اين نقد تقسيم بندى خاصى هم دارد ؟

نقد ترجمه مى تواند تاريخى ( Historical) باشد كه خاص مواردى است كه متن مبدأ به هر دليلى در دسترس نيست ولى تأثيرش محرز است، مثل «هزارويكشب» كه تاريخى از ترجمه به زبانهاى مختلف را پشت سر گذاشته يا در جامعه يا جوامع مبدأ تأثيرهاى خاصى داشته است. ارتباط متون مختلفى كه تحت اين عنوان نوشته يا ترجمه شده اند الزاماً بينامتنى است نه معادله اى. نقد تاريخى همين طور مى تواند در مورد تأثير، نقش و عملكرد ترجمه در مقطع تاريخى خاصى باشد مثل جريان ترجمه از عربى به فارسى در دوره صفويه كه احتمالاً به انگيزه رواج و تقويت مذهب در كشور بود. جنبه مهم اينگونه تحقيق پى بردن به زواياى اجتماعى هر دوره از طريق مطالعه و بررسى چگونگى ترجمه آثار در آن دوره خاص است. نوع ديگر نقد، مقايسه و مقابله عناصر ايدئولوژيك و حساس در متن پيشين و نحوه انتقال آنها به متن پسين است تا بررسى شود انتخاب هاى صورت گرفته حاكى از چه گرايش يا جو سياسى، فرهنگى يا تاريخى است. از دريچه اين رويكرد توصيفى نقد است كه براحتى مى توانيم ادعاى بعضى نظريه پردازان مطالعات ترجمه مثل تورى و زهر را بپذيريم كه مى گويند متنى كه ترجمه مى شود ،بخصوص متن ادبى، ديگر به زبان مبدأ تعلق ندارد و به نظام چندگانه ادبيات زبان مقصد مى پيوندد. با اين نگاه ديگر جست وجوى معادل، در معناى كلاسيك، جايى ندارد زيرا بعضى از نگاههاى توصيفى از ابتدا بى آنكه به نوع رابطه بين متون مبدأ و مقصد بپردازند، تنها به نقش متن در ادبيات مقصد توجه مى كنند.

• مراحل و سطوح اين نقد كدامند؟

در مدل پيشنهادى من براى نقد هر اثر ترجمه اى بايد در دو سطح به متن نگاه كنيم. ابتدا در سطح عناصر خرد يعنى آن چيزى كه در متن وجود دارد مثل كلمات و ساختارهاى دستورى، اينكه كدام يك مى توانند از لحاظ ايدئولوژيك مهم باشند و تلويحات سياسى، فرهنگى خاص داشته باشند. سطح كلان نيز شامل عناصر پيرامون متن است كه درباره ترجمه يا همراه آن است، مثل مقدمه و مؤخره مترجم، نقدهايى كه راجع به متن نوشته شده و حتى ويژگيهاى ظاهرى و بصرى مثل رنگ و طرح جلد كتاب ترجمه شده در مقايسه با متن پيشين.

• به نظر مى رسد در نقد ترجمه در حيطه فرهنگ و اجتماع، ابزارى كه مى توانيم از آن بهره ببريم نشانه شناسى فرهنگى است. نظر شما چيست؟

البته، ولى مدلى كه امروز به آن اشاره كردم بر اساس تحليل انتقادى گفتمان است. آنچه كه تا به حال بيشتر در مورد آن بحث شد متن مكتوب يا كلامى بود. در عين حال فكر مى كنم هر چه تعريف متن گسترده تر مى شود به ابزارهاى بيشترى براى نقد آن نياز داريم. در حال حاضر ما با متون چند رسانه اى و سايبرهم سروكار داريم و آنها را هم مى توان بر همين اساس نقد كرد و هم همانطور كه شما اشاره كرديد مى توان از ديدگاه نشانه شناسى به آنها پرداخت، اما هنوز مدلى براساس نقد نشانه شناختى ترجمه نديده ام.

• آيا مى توان رويكرد نقد را بومى سازى كرد؟

به نظر شما آيا نمى شود طرح اين مدل را در اين كشورنوعى بومى سازى تلقى كرد جامعه اى مثل ايران كه ترجمه در آن تا اين حد گسترده انجام گرفته و مى گيرد بستر بسيار مناسبى است براى طرح اين موضوع و كمك به رشد مفاهيم مربوط به نقد.

برگرفته از: کلک پیرا

Comments (1)

راه اندازي كتابخانۀ تخصصي ترجمه

ژانویه 6, 2009 در 11:18 ق.ظ. · دسته‌بندی شده در ترجمه

فارس: مؤسسۀ خانۀ كتاب، دهۀ فجر امسال، كتابخانه اي تخصصي با صدها عنوان كتاب در زمينۀ ترجمه راه اندازي مي كند. در اين بانك اطلاعاتي علاوه بر درج اطلاعاتي دربارۀ مترجمان و سوابق كاري آن ها تلاش مي شود كتاب هاي ترجمه شده نيز به خود مترجمان شناسانده شود.

منبع: روزنامۀ جام جم (ش ۲۴۷۰)

Comments (1)